Kalecik Tarihi Kent Merkezi

KENTSEL DÖNÜŞÜM ve GELİŞİM PROJESİ

Araştırmacılar ve tarih bilimciler Kalecik ve civarının ilk kez MÖ 3.500-4.000 yılları arasında erken Kalkolitik dönemde iskân gördüğünü tahmin etmektedirler. Kalecik ve çevresinin Hititler tarafından yerleşim merkezi olarak kullanıldığı bilinmekte ve bölgede MÖ 4.000 yıllarında Friglerin yaşadığı, bulunan tarihi eserlerden anlaşılmaktadır.

Anadolu topraklarına Trakya üzerinden ayak basan Galatlar, Ankara ve Kalecik çevresine hâkim olmuşlardır. Galatlar döneminden sonra Kalecik ve civarı Roma İmparatorluğu´nun, ardından da Bizans İmparatorluğu´nun hâkimiyetine girmiştir.

Kalecik ve civarının Türkler tarafından fethi 1075 yılında gerçekleşir. Bu bölgenin, ünlü Türk büyüğü Battal Gazi tarafından Bizanslılardan alındığı bilinmektedir.1243 yılında yapılan Kösedağ Meydan Savaşı´nda Selçuklu Orduları Baycu Noyan yönetimindeki Moğol kuvvetlerine yenilince Kalecik ve çevresi de onların yönetimine girer. Fatih Sultan Mehmet 1461 yılında Çandaroğulları Beyliğine son verince, kent Osmanlı yönetimine katılır.

Bu dönemde Kalecik ticari yönden çok gelişmiş bir merkezdir ve "Küçük Mısır" adıyla ünlenmiştir. Ankara´nın kuzeydoğusunda yer alan ilçe, doğu yönünde Sulakyurt, batı yönünde Çubuk ve Akyurt, kuzey yönünde Çankırı il merkezi ve Şabanözü ilçesi, güney yönünde ise Kırıkkale ili ve Elmadağ ilçeleri ile çevrilmiştir. Kızılırmak nehri ilçenin topraklarında kuzeygüney yönünde akar. Hasbey, Saray, Tabakhane Camisi, Kazancıbaba ve Alişoğlu Türbesi ile Kızılırmak nehri üzerindeki Develioğlu Köprüsü ve Kalecik Kalesi belli başlı tarihi eserleridir.

PROJENİN AMACI

Ankara´nın en eski ilçelerinden biri olan Kalecik’in, sahip olduğu kültürel birikim zenginliğinin doğal bir sonucu olarak kent merkezinde çok sayıda tescilli sivil mimari örnekleri bulunmaktadır.

Kale´nin stratejik öneminden dolayı kale  eteklerinde Kızılırmak havzasına manzaralı bir şekilde yerleşmiş olan kentin, nüfusunun artması ile birlikte manzara ve altyapı imkanlarına sahip olan bu alanda kentin yoğunlaşması ve çok katlı yapıların yapılmaya başlanması ile birlikte, zaman içerisinde geleneksel yapıların çok katlı yapılar arasında sıkışmasına ve geçmişte sahip olunan kültürel birikimin getirdiği birbirinin manzarasına engel olmama gibi yazılı olmayan sosyal ilişkilerin yitirilmesine ve Kalecik´in alalade bir Anadolu kasabası görünümüne dönüşmesine sebep olmuştur.

Hazırlamış olduğumuz dönüşüm projesiyle; öncelikli olarak, geçmişte sahip olduğumuz ancak günümüzde ekonomik koşulların da etkisi ile bireyselleşme ve yozlaşma sonucunda yitirmiş olduğumuz manevi değerlerin yeniden hayata geçirilmesi, güncel şehircilik anlayışları çerçevesinde doğal ve tarihi çevrenin korunup geliştirilerek kent ekonomisine ve turizmine kazandırılması, bu bağlamda tarihi kent merkezinin, zengin sosyo-ekonomik ve kültürel geçmişine tezat olan unsurlardan arındırılarak, kentin tarihsel değerlerini  yansıtan yapı ve mekanlar ile donatılması amaçlanmıştır. 

Projeden Genel Görünüm

Hüseyin Sağırkaya Bulvarından görünüş

PLANLAMA KARARLARI

Kalecik kent merkezine yeni bir kimlik ve estetik değer kazandırmak üzere hazırladığımız kentsel tasarım fikir projesinde, kent merkezindeki Adliye binası ve Hamam gibi tescilli kamusal yapılar ön plana çıkarılarak kent merkezini bu çerçevede meydan ve açık alan düzenlemeleri ile tanımlı hale getiren bir yaklaşım üzerinde yoğunlaşılmıştır.

Bu bağlamda, ana caddeye (Hüseyin Sağırkaya Bulvarı) cepheli yapılara müdahalede bulunarak Tarihi Hamamı perdeleyen yapılar kaldırılarak tescilli yapı ön plana çıkarılmış, Adliye binası ile bütünleşen meydan düzenlemesi yapılmış, geri plandaki yapıların manzarasını engelleyen yapı kaldırılarak proje alanı, ana caddeden algılanabilir duruma getirilmiştir. Alanın sahip olduğu topoğrafyayal uyumlu ticari yapılar manzaradan maksimum seviyede yararlanılacak şekilde tertiplenerek, kent merkezinin tarihsel oluşumunda da etkin olan  teraslı ve kademeli yapılaşma tarzı yeniden kurgulanmıştır.

Planlama alanına taşıt erişiminde tek yön trafik akışına göre düzenleme yapılmış, yaya dolaşımında merdivenli yollar ile dikey yönlü süreklilik sağlanmış, yapılarla tanımlanan meydanlar ve sosyal etkileşim mekanları oluşturulmuştur. 

Hasbey Cami cephe giydirmesi yapılmak suretiyle yeni bir görünüme kavuşturumuş olup Cami girişinin karşısındaki mevcut 3 katlı yapı kaldırılarak  elde edilen açık alan Cami şadırvanı ile tanımjlı bir meydana dönüştürülmüştür. Aynı şekilde Pazaryeri meydanındaki  4 katlı ve uzun cephesi ile arkadaki tarihi yapıları kapatan apartman kaldırılarak bu alana eski Kalecik fotograflarında görülen ancak günümüzde yitirilmiş olan tarihi han yapısının yeniden yapımı (rekonstrüksyonu) önerilmiştir.

Kale eteklerinde kurulan Tarihi kent merkezinin Kızılırmak havzasına yönlenen topoğrafik yapısı, Kent merkezinde kurgulanan yapılaşma tarzının peyzaj etkisini destekler mahiyette ele alınmış, manzarayı ön plana çıkaran yerleşim düzeni oluşturulmuştur.

Tarihsel merkez içerisinde yer alan tescilli yapıların restore edilerek kent turizmine kazandırılmasının yanı sıra tarihi doku ile tezat oluşturan yapıların kaldırılarak bu yapıların yerine tescilli yapılar ile görsel uyumu olan ve kentin 19. yüzyılda sahip olduğu kültürel kimliği günümüze yansıtan mekânsal kurgu üzerinde durulmuştur.

 Hüseyin Sağırkaya Bulvarındaki yapıların kaldırılması sayesinde ortaya çıkarılan Tarihi Hamam, Mevcut durum ve yeni yapılaşma önerisi 

 Cumhuriyet meydanını sınırlayan iki katlı yapı (soldaki sarı renkli bina) kaldırılarak meydan üst kotlardan da görünür hale getirilmiştir. 

 Proje genelinde yaya dolaşımına öncelik veren bir tasarım geliştirilmiştir.

 Tarihi dokuyla uyumsuz yapılar kaldırılarak, geleneksel mimari üslubun stilize edildiği yeni yapılar önerilmiştir.